L’eventuale pubblicazione di parziali brani musicali allegati a testi scritti è fatta a titolo di Demo, essendo essa finalizzata a documentare la relativa ricerca della rubrica “Radici & civiltà” non avente scopo di lucro, ma, piuttosto, finalità di libera divulgazione culturale. |
LA CHIUSIDDA
Avìa, me’ pa’, ‘na chiusidda a’ la muntagna
d’unni accampava pira e cutugna
e, si l’annata si facìa degna,
quattru panara di castagne.
‘Na casa cu stadda cavigghiuni e stipu a muru,
un lumi ‘na cucina a ligna e’ na tannura,
un lettu du seggi tanti arnesi e tri panara.
Di fora ‘na ficu ‘na pergula e ‘na cirasa,
‘na valata ‘na ghiuttena e ‘na naca pì carusi.
Da ‘stu quatru, ca pari di famigghia,
nu’ mancava, pì prima, lu travagghiu.
Tanti cavuli, cugghiuti a fasciu,
pì la sira fari ‘na minestra
ed era sempri chista la risposta:
dumani mangiamu cavuli cu la pasta-artigianale'>pasta.
Rappi di racina di la pergula,
cardinali e muscatieddu;
era la megghia frutta pi lu pargulu
picchì duci… accuomu voli iddu.
Sutta d’idda, a lu friscu d’astati,
a leggiri un libru a lu “ Zefiru” sciatu
e a lu rumuri di li pampini svintuliati,
m’addurmiscìa senza essiri annacatu !
Trizzi di cirasi d’amarena e maiulini,
cugghiuti ad una ad una a manu,
eranu lu veru vantu di li fimmineddi,
vanituse e civittuole, a cu l’avìa cchiù bedda.
Ficu sciaccati o a passuluna
misi sistimati ‘nta cannistri a lu suli:
tantu buoni da mangiari cu lu pani
e pì li cucciddati di Natali.
‘Ntrizati cu canni o spacu finu ,
cu addauru a menzu la mappina,
addivintavanu accussì zuccarini
da stari tantu attenti a la dintami.
E ni putivi fari graditu e buonu donu…,
fora di l’Alia pirchì era terra, aria e focu di Sicilia !
Tavuli d’astrattu russu su trispi di lignu,
di pumadoru a prunu tipu siccagnu,
parati ‘nfila su’ lu ‘nghiaiatu mistu
buonu pì lu ragù pì quann’ era festa !
Bisugnava, però, avirni cura
e ad ogni tantu, a giru , arriminari
ed a priari a San Calò ed a Santu Piddu:
ca nu’ vinissi mai lu marzapanieddu.
Acqua di puzzu sapurusa di surgiva,
ca tanta era ….. e tanta fora sinni iva,
vivuta ‘nta lu quatu senz la quartara,
no’ comu ora, senza darsini pinsera.
Cacuocciuli spinusi arrustuti su braci di sarmenta
e sasizza ‘mpurrazzata a fuocu spentu,
vinu, chitarra e faciennu vuci a cantu
a’ lu primu maggiu ed a lu Luni Santu.
Primi favuzzi fatti a frittedda
cu finucchieddi cacuocciuli strunzati e mazzareddi,
appena cugghiuti frischi tenniri e duci:
accussì …cca’… la terra li produci!
Alivi salati jttati ‘nta la cinniri
e ad ascutari botti p’ abbruscari,
livati e sciusciati…. accuomu ‘na cannila fussi,
ed ammuccati … ad una sula mossa!
E quannu passavu, e nu’ era ia sulu,
m’appuzzavu pì piaciri a lu cannuolu
ed era pura, chiara e acqua frisca
di l’ Abbrivatura di lu Vuoscu
ca scurri viniennu da lu munti vicinu,
tra casi vigni arbuli e jardini,
cantannu notte e jornu cu tana lena
cadiennu d’intra la vasca sempri china .
E ‘nta l’astati: lana di l’annu di piecura tunnuta
e un chianu di linzola, raccamati a curredu, avìa stisi;
segnu, chistu, ca quarcuna s’era fatta zzita
e che a maritari mancavanu picca misi.
Pili di lignu bagneri bagnireddi e quati ‘n giru
e tanti fimmini ‘nfatiati a lavari,
carusi tanti ‘nta lu stierru a jucari
e la prumissa spusa allegra … misa a taliari !
Carusu…, sunnavu puru ìa di stari ddà stisu,
nisciutu sciacquatu e ‘nta li carni friscu
e…. , ‘na vota, cu atri finìu di farni ‘mprisa…
quannu sintiemu gridari un viddanu ‘nfuscu:
“ Maniata di sfacinnati e senza siennu,
itivi a raspari li corna a ‘natra banna;
chista nun è vasca di piscina, accuomu appari,
ma d’acqua p’armali d’ abbivirari .
S’aviti tanta vogghia di jucari
viniti ca vi puortu ia a spagghiari
ed accussì …. vi fazzu capiri:
quantu a scuttari lu pani veni duru !
Ed a tìa …, ia ti canusciu…, si figghiu du zzi Turiddu;
appena ca lu viu … ci l’aju a diri ad iddu
accuomu ti cumpuorti, e senza scantu,
cu atri a ‘ntrubbuliari l’acqua malamenti “
Chisti ripurtati…. su li megghi paroli.
C’un sauto… scinnì da lu sò mulu…
e mittennusi petri ‘n manu pi tirari:
nun si capì… s’era pi beru o pì babbiari.
A scansu di quarchi malintisu, pì l’uccasioni ,
n’arricampamu di cursa, menzi nudi,
causi curti e scarpunedda a manu
e, senza tanti e tinti e boni modi,
n’arruzzulamu pì tuttu lu pinninu a lu Burduni:
cu’ tantu cacazzu prisu…. e lu sciatuni!
Vulissi aviri, ora, un piezzu di dda chiusidda
sutta casa mia, fatta a castiddu,
unni c’ognunu da l’atru latu si vota:
nun dici né schì, né scu, né passiccà…. e mancu saluta.!
Ed a ‘stu puntu mi rammientu e dicu
di quannu a li tiempi mia si dicìa: “Voss’ abbenedica!”
‘Nta la me terra povira ed amata, lu dicu scrittu,
mancava tantu… tranni la buntà e lu rispettu!
‘Nta ddi pochi metri di terra, c’haju di bisuognu,
cc’haju a chiantari : un piru ‘na viti ‘na cirasa ed un cutugnu,
a ricuordu di tuttu chiddu ca fu la mè muntagna
ed a mustrarla com’era…, pì filu e pì signu !
Gioacchino Todaro
Iscriviti
ed inizia a pubblicare i tuoi contributi culturali
TODARO GIOACCHINO
13/01/2020
A MARIMBA
TODARO GIOACCHINO
20/03/2018
CHI MI NNI FAZZU?
TODARO GIOACCHINO
12/08/2018
`A STRATA DI `NA VOTA
TODARO GIOACCHINO
30/03/2018
ACIDDUZZU SENZA PINNI
GUCCIONE ROMUALDO
01/05/2016
TALIU E PENZU
TODARO GIOACCHINO
26/03/2018
ATTU PI PROCURA
FERRARA SASA`
20/11/2010
SICILIA
TODARO GIOACCHINO
04/06/2018
`A CRAPUZZA PIPPINEDDA
TODARO GIOACCHINO
19/02/2019
ALL`EBBICA
TODARO GIOACCHINO
29/12/2018
LU NOVU ANNO
RUNFOLA ITALO
12/05/2008
DI PRIMA MATINA
TODARO GIOACCHINO
28/06/2018
LA PUDDARA
DI NATALE ANGELO
28/02/2010
LA PRICISSIONI
TODARO GIOACCHINO
03/07/2018
`U VIDDANU
RUNFOLA ITALO
21/05/2008
L`ALIA
TODARO GIOACCHINO
20/03/2018
TIEMPU DI CIRASI
MINNUTO PINO
20/07/2008
SESSANT`ANNI
TODARO GIOACCHINO
03/04/2020
`NA LIRA